Plutchik'in Duygu Çarkı
-
Bir insanın kaç duygu yaşayabileceğini tahmin edebilir misiniz? Yaklaşık 34.000 duygu... Bu kadar çok duyguyla, duyguların çalkantılı sularında kaybolmamak mümkün müdür peki? cevap belki de bir duygu çarkı olacaktır
O zaman gelin birlikte Plutchik'in Duygu Çarkı'na bir göz atalım...
Plutchik'in Duygu Çarkı, duyguların evrimsel bir temele dayandığını ve hayatta kalma davranışlarını tetiklediğini öne süren bir modeldir. Bu çark, sekiz temel duyguyu (sevinç, güven, korku, şaşkınlık, üzüntü, tiksinme, öfke ve beklenti) ve bu duyguların yoğunluklarını görselleştirir. Ayrıca, duyguların birleşiminden oluşan karmaşık duyguları da açıklar. Plutchik’e göre bu duygular arasında da belli bir bağlantı vardır. Bu bağlantıyı anlayabilmemiz için de duygular arasındaki çeşitli ilişkileri gösteren duygu çarkını yaratmıştır. Bu yaratım, 1980 yılında duyguları en etkili bir şekilde tanımlama ve sınıflandırma çalışması şeklinde literatürde yerini almıştır.
Plutchik'in Teorisine göre:
** Temel Duygular:** Evrenseldir ve doğuştan gelir. Örneğin, korku kaçma davranışını, öfke ise saldırganlığı tetikler.
** Yoğunluk Seviyeleri:** Her bir duygu, yoğunluk açısından farklılık gösterir. Örneğin, sevincin en yoğun hali "coşku", en hafif hali ise "sükunet"tir.
** Zıtlıklar:** Çarkta zıt duygular karşılıklı olarak yerleştirilmiştir. Örneğin, korku ve öfke gibi.
** Karmaşık Duygular:** Temel duyguların birleşimiyle oluşur. Örneğin, sevinç ve güvenin birleşimi "aşk" olarak tanımlanır..
Hatırlatmakta fayda var ki tüm bu çalışmalara rağmen Plutchik'in Duygu Çarkı, evrensel biçimde kabul görmemiştir. Bazı bilim insanları bu duygu çarkının sadece İngilizce konuşan kişilerin duygusal yaşantıları için geçerli olabileceğini ileri sürerken; antropologlar, değişik kültürlerin duygulara ilişkin görüş ve sınıflandırma biçiminde büyük farklar olduğuna dikkat çekmişlerdir.
Gelsin o zaman sorumuz sizce duygular evrensel midir?
Kaynak: Derleme.
