Urartu Dini

[phi]

Kendilerine Viane ya da Biane adını veren Urartular M.Ö. ikinci bin yılın sonlarından
itibaren bilinmektedir. O dönemde Anadolu’da yaygın olan diğer birçok gelenek gibi Urartu dini de çoktanrıcı ve pagan bir yapıya dayalıydı. Doğa tapıcılığının Urartu dininde önemli bir yeri vardı. Bu çerçevede onlar su kaynakları, mağaralar, dağlar ve tepeler gibi tabii varlıklara tazimde bulunuşlardır.

Urartular’ın en önemli tanrısı, savaşa çıkan kralı kutsayan savaş tanrısı Haldi’ydi. Krallar savaşı kazanmak için Haldi’ye yakarır, kazanırlarsa da diktikleri yazıtlarda ilk önce Haldi’nin adını anarlardı. Yapılan binaların çoğu Haldi adına yapılırdı. Haldi’nin karısı ise Arubani idi. Ancak Arubani bir ana tanrıça kadar önemli değildi. Panteonda Haldi’den sonra gelen tanrı fırtına tanrısı olan Teişeba idi. Bunun Hurri-Hitit tanrısı Teşup ile özdeş olduğu düşünülmektedir. Urartu sanatında boğa üzerinde gösterilmiştir. Karısı Huba ise Hititlerin Hepat’ı ile özdeş sayılmaktadır. Bunlardan başka Güneş tanrısı Şivini de önemli bir tanrısal varlık olarak Urartu panteonunda yer almaktadır.

Urartulara ait arkeolojik materyalden anlaşıldığı kadarıyla kurban törenleri oldukçaönemlidir. Hangi tanrıya nasıl ve ne kadar kurban sunulacağına dair bilgiler bulunmaktadır. Bundan başka kuraklık, kıtlık ve savaş gibi durumlarda da kurban sunusunda bulunulmuştur. Urartu tapınakları, tanrı figürünün bulunduğu bir oda, avlu ve yan odalardan oluşmaktadır. Tapınak içinde, üç ayaklı kazanlarla üzerine sunakların konulduğu altarlar dikkati çekmektedir. Tuşpa (Van) ve Altıntepe’de görüldüğü gibi açık hava tapınakları da Urartu geleneğinde önemli bir yer tutmaktadır.