Apodeiksis
-
"Gösterme", "kanıtlama" anlamına gelen Grekçe terim. Aristoteles'te öncülleri doğru ve ilksel olup, episteme'ye götürecek olan tasıma dayalı kanıtlama.
Apadeiksis'in söz konusu anlamından hareketle, açıkça kanıtlanabilir ya da tarutlanabilir olan, zorunlu olarak doğru olan, mutlak olarak kesin olan önerme içinse apadeiktik sıfatı kullanılır. Buna göre,1 - Aristoteles'te hem form ve hem de içerik bakımından doğru olan; olan ya da olabilecek olana ilişkin bilgiden farklı olarak, olmak zorunda olana ilişkin bilgiye apodektik bilgi adı verilir. Bu tür bir bilgi, istisnası olmadığı için, tümel; aksi söylenemediği, söylendiği takdirde, çelişkiye düşüldüğü için, zorunlu; Sonusuna uygun olduğu için doğru olan bilgidir.
2 - Aristoteles'in önerme türlerini kiplik bakımından ayınrken dile getirdiği zorunlu önerme türüne; zorunlu olarak doğru olan, ya kendinden açık, doğruluğu herkes için apaçık olan, ya da tümdengelimsel bir akılyürütmeyle kanıtlanan önermeye apodeiktik önenııe adı verilmektedir. Bununla birlikte, burada, apadeiktik önerme türünün zorunluluğundan anlaşılması gereken şey, formel/manhksal bir zorunluluktan çok, önermenin içeriğine, yani önermenin işaret ettiği nesne ve duruma ait bir zorunluluktur. Bundan dolayıdır ki, çağdaş epistemolojide ve bilim felsefesinde, önermelerimizin içerikleri yönünden zorunlu olamayacakları belirtilerek, apodeiktik önerme türüne radikal eleştiriler getirilmiştir.