Monizm

[phi]

Hinduizm yaygın olarak politeist bir din olarak bilinir. Esasen pek çok Hindu çoklu bir tanrı inancını dile getirerek bu kanaati doğrulamaktadır. Hinduların bazıları üç tanrının
varlığına inanırken bazıları binlerce hatta bazıları milyonlarca tanrıya inanmaktadır. Bununla birlikte Hindu kutsal metnindeki bilgilerden haberdar olan bazı Hindular ise sadece bir tanrıya inanmakta ve ibadet ettiklerini ifade etmektedir.

Sadece bir tanrı olduğu inancı çerçevesinde Hindu tanrı anlayışı ile Müslümanların tanrı anlayışı arasındaki temel farklılık, yaygın Hindu geleneğin panteizm felsefesine olan inancıdır. Panteizm, canlı ya da cansız her şeyin ilahi ve kutsal olduğuna inanır. Bu nedenle geleneksel inanca sahip bir Hindu her şeyi tanrı olarak algılar. Bu inanç doğrultusunda ay bir tanrıdır, maymun bir tanrıdır, yılan bir tanrıdır; hatta insanoğlu tanrının bir tezahürüdür.

Hinduizm’e göre bütün her şeyi yaratan ve varlığı yarattıklarından bağımsız olmaya dayalı “kişisel” bir tanrı anlayışı söz konusu değildir. Hinduların çoğu bütün gerçekliğin, yani tanrı, evren, insanoğlu ve varlık sahibi her şeyin temel olarak bir ve aynı şey olduğuna inanır. Genel olarak tanrı, evren ve insan gibi hakikatin farklı unsurları esasen aynı hakikati ifade etmektedir. Bu inanç tanrının bir ve yegâne olduğu, yarattıklarının ötesinde, aşkın ve onlardan bağımsız olduğu şeklindeki monoteist inançtan farklılık göstermektedir. Monist inanç çerçevesinde ise Hindular tanrının adeta farklı maske ya da tezahürleri olarak düşündükleri pek çok tanrı ve tanrıçaya ibadet ederler. Hinduizm’de bu husus ilginç bir benzetmeyle ifade edilir. Bütün akarsuların, göllerin hatta yağmur tanelerinin ortak bir kaynaktan oluştukları ve tekrar aynı kaynak olan okyanusa geri dönecekleri örneği verilmektedir. Bu örnek doğrultusunda bütün tanrı ve tanrıçalar, bitkiler ve hayvanlar, maddi evren ve insanlık aynı ortak özü paylaşmaktadır. Hindular bu özü Brahman olarak nitelemektedir.

Monizm söz konusu olduğunda, Hinduizm’in sayıları 330 milyonu bulan tanrısal çeşitlilik bağlamında politeizm durumu dikkat çekmektedir. Yeniden okyanus örneğini hatırlamakta fayda var. Dünya yüzü farklı okyanuslarla kaplanmış durumdadır. Ancak gerçekte sadece bir su unsuru vardır ve bu okyanuslar aynı özden, sudan kaynaklanmaktadır. Dünyaya uzaydan bakıldığında okyanuslar arasında öz itibarıyla bir farklılık görülmemekte hepsi “su” temeli üzerinden ifade edilmektedir. Bu durumda her okyanus parçası “su” cevherinin farklı bir görünümünü ifade etmektedir