Bernardino Telesio

[phi]

Söz konusu doğa filozofları arasında yer alan bir başka filozof da savunduğu canlı maddeci teoriyle Bernardino Telesio’dur (1509-1588). Telesio, doğal olayların temel nedenlerinin sıcak ve soğuk öğeler olduğunu söyler; ona göre, kuru ile sıcağın toplandığı merkez güneş iken, yaş ile soğuğun bir araya geldiği merkez yerdir. Sıcak ve soğuk öğelere ek olarak pasif madde diye üçüncü bir varlığın varoluşunu öne süren Telesio, bu iki öğe ya da ilke arasında sürekli bir savaşın hüküm sürdüğünü, zaman zaman bunlardan birinin ötekine üstün geldiğini, bu sonu gelmeyen savaşın, başlangıçtaki niteliksiz maddeden tek tek varlıkların meydana gelmesinin nedeni olduğunu söyler.Onun doğa felsefesinin ana çizgisi, şu halde madde ile kuvvet arasında kurduğu ilgiyle belirlenir. Gerçekten de “sıcak” ile “soğuk” bütün doğayı oluşturan iki kuvvettir; onlar madde ya da nitelik olmayıp, kendilerine özgü hareketleri olan kuvvetlerdir. Sıcağın genişletici, soğuğun büzücü bir hareketi olduğunu söyleyen Telesio’yu Rönesans’ın doğa filozoflarında biri yapan bir diğer unsur da ampirik metodolojisidir. Ona göre insan ruhunun, duyu izlenimlerini alma gücü ya da işlevi olup, duyu algısıyla başlayan akılyürütmenin deneysel olarak doğrulanması gerekir. Onun yöntemi deneysel bir yöntemdir, zira Telesio doğaya ilişkin bilgi için skolastik soyutlamaları tamamen bir tarafa bırakırken, duyu-deneyine başvurur ve akılyürütmeyi çoğu zaman gelecekteki duyu-deneyini geçmiş deneyim temeli üzerinde öngörme işlemi olarak değerlendirir. Bununla birlikte, onun bu noktada kalmayıp, duyu algısı tarafından deneysel olarak doğrulanabilenin ötesine geçen bir felsefe öne sürdüğü söylenebilir.