Anlamını bilmediğim kelimeler...

[kereste]

Türkçe´ye tam vakıf değilim, çünkü hayatımın çoğunu yabancı ülkelerde geçirdim. Türkçe bilgilerim İlk/orta okul seviyesinde denebilir. Ancak zamanla kendi kendimi geliştirmedim de değil.

Bu başlık altına anlamını bilmediğim veya tam olarak emin olmadığım kelimeleri ekleyeceğim. Umarım yardımcı olursunuz.

Şimdiden telaşlanmayın; zır cahilin teki de değilim.

Sn. @nejdet-evren , "Hak mevhumu" diye bir konu açmıştı. Buradaki mevhum kelimesinin ne anlama geldiğini tam olarak anladığımı söyleyemem.

Evet; mevhum kelimesinin anlamı nedir?

[DemoKratos]

Alım satımda kullanılmaz ama bir de muhayyer, muhayyel ile karıştırılır. Başka yerde karşılaşılsa bilinmez.

Muhayyeri açıkladık. Muhayyel ise bambaşka bir şeydir. Hayal edilen demektir. Hayalde canlandırılan.

Bir de karıştırılacağını sanmam, çünkü zaten kimse kullanmaz da tevkif ile tevfik karıştırılabilir Osmanlıca bir metin okurken. Kim okuyacak hiç kimse, o bakımdan sakıncası pek yok ama yine de madem köken kaçınılmaz bir şeydir, şu anda ne olsak da kökenimizin ne olduğu hiç değişmez. O yüzden bunları bilmekte yarar var. Kökü mazide bir âtiyim demiş şair ve doğru söylemiş. Kökümüzü değiştirme olanağımız yok. Geleceğimizi ise şekillendirebiliriz. Ama bunu yaparken kökümüzden kopma şansımız yok.

O halde bilelim: Tevkif tutuklama demektir. Tevfik ise "yâr ve yardımcı" demektir. Oldukça zıt anlamları var.

[TENTEN]

@kereste "o senin hüsnü kuruntun " diyorsun ya.
Anlamı işte o.

https://sozluk.gov.tr/
mevhum
sıfat, eskimiş, Arapça mevhūm
Gerçekte olmayıp var sanılan, var diye düşünülen, kuruntuya dayanan:
"Onun mevhum bir büyüklüğe bile tahammülü olamazdı." - Mithat Cemal Kuntay

[kereste]

@TENTEN
Haklısın, nedenini bilmiyorum, "hüsnü kuruntu" sıkta kullanırım. Kökeni Osmanlıcadır ve güzel kuruntu/hayal anlamına gelir.

[nejdet evren]

@kereste , Arkadaşlar sözlük anlamını açıklamışlar. Kendilerine teşekkür ediyorum. Mevhum Arapça kökenlidir. "Hak" ı tanımlarken gerçek mi düşünsel mi, ne olduğu konusunda bir tartışmayı yaratabilmesi amacıyla "mevhum" diye tanımladım. Hakkın normatif yapısı onun "paylaşım yasasından" kaynaklıdır; zira, hiç bir topluluk değerler sistemini oluşturmadan varlığını sürdüremez. Bu değerlerden biri de "hak" denilen o elle tutulmaz yargıdır.

[DemoKratos]

Mevhum ile mefhum çok karıştırılır. Mevhum 'vehim'den gelir. Vehm Arapçada gerçeğe dayalı olmayan genelde korkular ama yersiz endişeleri de kapsayacak şekilde kullanılır. Olumlu düşünceler için kullanılmaz. Örneğin temelsiz yersiz boş umut vehim değildir. Bu 'emel'dir. Emel her zaman boşuna olmayabileceği için aşırısına (Arapçada mübalağa) tûli emel denir.

Mefhum ise 'fehim'den gelir. Fehm Arapçada kavrayış gücünü ifade eder. 'Mefhum'un tam Türkçe karşılığı 'kavram'dır. Arapçada "mefhumu muhalif" deyişi vardır. Karşıt kavram demektir. Nesnel konularda kullanılmaz. Kavrayışla anlaşılan konular için kullanılır.

Örneğin cam veya metal için mefhumlar denmez ama bir cam kavramı bir metal kavramı vardır. Bu, o nesnelerin özellikleri hakkında izlenimlerindir. Zihninde oluşan imgelerdir. Cam deyince kırılmayı imgeler zihin. Metal deyince sertlik, dayanıklılık kavramları çağrışır.

[DemoKratos]

İlgili sözcükler:

Evham: Vehimin çoğuludur. Endişeye kapılma, olumsuzluklar beklentisi anlamına gelir. Buna bugün biz anksiyete diyoruz. Psikolojide anksiyete bozukluğu, temelsiz kuruntu endişe duygularının hastalık derecesinde yoğunluğudur.

Vahim: Endişeye sevkedecek kötü durum.

Fehmi, Fehmiye veya Fehime: Anlayışlı, kavrayışlı anlamında isim.

[phi]

galat-i meshur olmus kelimeleri de yazabiliriz

[TENTEN]

konjonktür
Fransızca conjoncture

1. isim Geçerli durum.

2. isim Her türlü durum ve şartın ortaya çıkardığı sonuç:
   "Seçim konjonktürü böyle ülkelerde bazen pek duygusal, pek yüzeysel faktörlerle değişebilir." - Haldun Taner

Bende bu kelimeyi (Emre Kongar vb kişiler) her duyduğumda sözlüğe bakıyorum. Ama birkaç gün sonra anlamını unutuyorum.

[phi]

Tasarruf'un koku sarf etmek harcamaktir aslinda ama tasarruf tam ters anlami almis

[kereste]

@phi, içinde söyledi: Anlamını bilmediğim kelimeler...

galat-i meshur olmus kelimeleri de yazabiliriz

Peki, galat-ı meşhur´un tam olarak anlamı veya Türkçe karşılığı nedir?

[DemoKratos]

İlk akla gelenler ahize yerine avize, müebbet yerine muhabbet denmesi. Asgari yerine askeri diyen de duydum. Son zamanlarda muhatap yerine muhattap demek moda olmuştu.

[phi]

@kereste kelime yada kelime obeklerinin zaman icerisinde kullaniminin degisip anlam kaymasi ile bilinen yanlis dogrulardir
galat-i meshur yani meshur hatalar;

evlat zaten coguldur evlatlar ile cogullastiriyoruz, eninde sonunda deriz aslinda yanlis onunde ve sonundadir dogrusu gibi.

[DemoKratos]

@DemoKratos, içinde söyledi: Anlamını bilmediğim kelimeler...

Mevhum ile mefhum çok karıştırılır.

Çok karıştırılan iki sözcük daha var: Muayyer ve muhayyer.

Otomobil alım satımlarında çok sık kullanılan bu sözcüklerin ne anlama geldiğini pek kimse bilmez. Yani işte arabayı övmek için kullanılan sözcükler diye düşünülür. Yani işte araba iyi demek istiyor tamam! Halktaki bu bilmeden zannetme eğilimi şaşılacak ve bunlar hiç mi bir şeyin kökenini merak etmeyen yontulmamış odunlar dedirtecek kadar fazladır. İnsan denen bir varlık nasıl bu kadar bilmez ve basit olur insan şaşar. Hemen hemen hiç bir şeyin aslını astarını bilmezler.

Neyse biz merak eden küçük azınlığa hitap edelim. Muayyer ayarlı demektir. Yani tüm ayarları yerinde, saat gibi çalışıyor demek istenir. Aldın götürdün sanayiye ayarları bozuk çıktı masraf ettin diye bir şey olmaz demek istenir. Al bin uzun yola git, tüm ayarları tamam anlamında.

Muhayyer ise kararsız anlamındadır. Yani almaya karar veremedin mi, al git bir süre kullan, memnun kalmazsan geri getir anlamındadır.

Hayır tamam Araplaştınız, örfünüzü dilinizi Arap geleneklerine mitlerine teslim ettiniz, ama ne nerden geliyor bir merak edin yahu! Bir işi madem yapıyorsan ne yaptığını bilerek yapacaksın! Araplaşıp Arap kültürüne teslim olup nedir bu Arapça hiç merak etmemek yontulmamış kütük olmak artık!

Suç bile işliyorsan ne yaptığının bilincinde olacaksın! Beyninin korteksini kullanmaz, reptil çekirdek beyninden gelen dürtülerle hareket edersen nasıl insan olacaksın?

İnsanlar bir sözcük duyduklarında kafalarında oluşan imaj neyse onu değiştirmek güncellemek için hiç bir çaba göstermiyorlar ve bu, insanlığın ilerlemesi önünde en büyük molozdur. Kafadaki sabit şablon neyse o! E böyle insan mı olunur insanlık mı ilerler!

[DemoKratos]

Alım satımda kullanılmaz ama bir de muhayyer, muhayyel ile karıştırılır. Başka yerde karşılaşılsa bilinmez.

Muhayyeri açıkladık. Muhayyel ise bambaşka bir şeydir. Hayal edilen demektir. Hayalde canlandırılan.

Bir de karıştırılacağını sanmam, çünkü zaten kimse kullanmaz da tevkif ile tevfik karıştırılabilir Osmanlıca bir metin okurken. Kim okuyacak hiç kimse, o bakımdan sakıncası pek yok ama yine de madem köken kaçınılmaz bir şeydir, şu anda ne olsak da kökenimizin ne olduğu hiç değişmez. O yüzden bunları bilmekte yarar var. Kökü mazide bir âtiyim demiş şair ve doğru söylemiş. Kökümüzü değiştirme olanağımız yok. Geleceğimizi ise şekillendirebiliriz. Ama bunu yaparken kökümüzden kopma şansımız yok.

O halde bilelim: Tevkif tutuklama demektir. Tevfik ise "yâr ve yardımcı" demektir. Oldukça zıt anlamları var.